Scholieren en studenten vinden een studiekeuze of vervolgstap enorm ingewikkeld. Wat speelt er?

“De mogelijkheden op de arbeidsmarkt zijn enorm groot. In de nabije toekomst zullen er nieuwe studies en beroepen ontstaan, waar we nu nog geen weet van hebben. Als je naar alles kijkt wat er in de wereld gebeurt, zie je door de bomen het bos niet meer. Dan loop je gemakkelijk vast. Begin daarom niet met alle studiemogelijkheden te onderzoeken, maar start bij jezelf.”

Jullie helpen studenten om een kompas te creëren rondom de vragen ‘wat kan ik’, ‘wat ken ik’ en ‘wat wil ik’. Waar gaan deze vragen over?

“‘Wie ben ik’ heeft te maken met persoonskenmerken en je culturele achtergrond. Ben je heel vriendelijk, ‘hands on’ of recht door zee? Wat heb je geleerd waar je energie van kreeg? Kijk eens naar de vakken die je echt interessant vond en bekijk niet alleen de hoogte van je cijfers.
‘Wat kan ik’ gaat over vaardigheden, competenties en skills. Die ontdek je door te kijken hoe je in situaties hebt gehandeld en wat je precies deed. Ben jij altijd degene die met ideeën komt als jullie samen iets gaan doen?
‘Wat wil ik’ heeft te maken met ambities, interesses en waarden. Waar wil je in de toekomst aan bijdragen? Dat kan best heel groot en vaag zijn, zoals arme mensen betere kansen geven. Hieruit komen studierichtingen voort, die je verder kunt onderzoeken.”

Heb je een voorbeeld van een student die niet op diens plek zat?

“Laatst was er een student die aanvankelijk economie gekozen had, omdat zijn decaan op het voortgezet onderwijs hem op zijn goede cijfer voor dat vak had gewezen. Maar hij had in die keuze niet meegenomen dat hij cijfers en berekeningen maken niet zo interessant vond en dat hij liever communiceert met mensen. Nu is hij overgestapt naar rechten, waar dat in de studie prominenter aanwezig is. Bij de master ondernemersrecht is hij nu helemaal op zijn plek. Jouw voorkeuren en wat jij van nature doet, zijn belangrijke aanknopingspunten om verder te zoeken. Dan kun je hierover ook vragen stellen tijdens open dagen, bijvoorbeeld wat voor soort opdrachten je krijgt.”

Studenten die niet goed weten wat ze willen, kiezen voor een brede studie. Hoe pakt dat uit?

“We zien dat deze studenten na de bachelor het nog steeds niet weten. Maar dat is niet erg. Want de gedachte dat je voor een specialisatie moet kiezen, die klopt helemaal niet. Er zijn maar weinig mensen die vanaf hun prille jeugd al precies weten dat ze bijvoorbeeld hartchirurg willen worden en op basis daarvan hun pad uitstippelen. De meeste mensen hebben juist een brede interesse en dat is prima!
In je toekomstige carrière kies je vooral op basis van je eigen waarden en vaardigheden, Tijdens je studie ontdek je steeds beter waar je de meeste energie van krijgt en hoe je verschillende interesses kunt combineren.
Mijn advies is om tijdens je studie goed bij te houden welke onderwerpen je het meest aanspraken, om zo de keuze voor je master makkelijker te maken. Er is later veel te combineren! Ik ken een huisarts die haar passie voor theater nu kan combineren met geneeskunde, omdat ze voorstellingen ontwikkelt en speelt over medische real-live-situaties.”

Hoe ga je de arbeidsmarkt op als generalist?

“Als projectleider of consultant kun je je vaak in veel verschillende onderwerpen verdiepen. Het is goed om van jezelf te weten of je graag de diepte ingaat of liever het ene na het andere onderwerp induikt. Als generalist neemt je altijd jouw vaardigheden mee die je gedurende jouw loopbaan toepast op nieuwe interesses.”

En wat als een leerling totaal geen idee heeft?

“Niet-weten is een heel ongemakkelijk gevoel, want je wil de controle houden. Maar dat gevoel is okay. Dat mag je er echt even laten zijn. Dus als ouders en andere mensen aan je vragen wat je later wil doen, mag je best zeggen: dat weet ik niet en ik ga het nog uitzoeken. Het is goed om daar hulp bij te vragen.”

Welk advies kreeg jij zelf op de middelbare school?

“Mijn decaan zei ook dat ik onderzoek moest doen naar mezelf! Maar kreeg geen tools mee hoe ik dat moest doen. Ik dacht: daar heb ik helemaal niets aan. Ik koos voor een heao-studie, omdat ik dacht dat met iets creatiefs geen droog brood te verdienen viel. Met heel veel moeite heb ik die studie afgemaakt. Later heb ik de switch gemaakt naar loopbaancoaching en sinds anderhalf jaar zit ik bij de Erasmus Universiteit. Achteraf gezien had ik liever psychologie of sociologie willen doen. Als je zelfonderzoek adviseert aan leerlingen of studenten, is het erg belangrijk om daarbij handreikingen te geven. Geef als mentor concrete opdrachten en maak vervolgafspraken. Dat heb ik zelf gemist.”

Welke begeleiding geef je dan als mentor?

“Er zijn leuke zelftesten, zoals 123test.nl en 16personalities.com. Blijf in gesprek met de leerlingen en koppel testuitslagen altijd aan de persoonlijkheid van de leerling en aan de praktijk.”

Een studiekeuze voelt voor veel tieners als iets definitiefs. Dat geeft keuzestress.

“Ja, maar dat definitieve klopt niet. Anderhalf jaar na het afstuderen is twee derde van de afgestudeerden in een andere richting terechtgekomen dan hun studie. Kies daarom wat er op dit moment het beste bij je past. Tijdens je carrière ga je nog veel leermomenten tegenkomen. Carrièreswitches zijn tegenwoordig heel normaal. Nog een interessant onderzoeksresultaat: als je kiest uit interesse en vaardigheden, ben je later gelukkiger.”

Dit zijn de stappen om een keuze te maken:

1. Start eerst met zelfonderzoek naar wie je bent, je interesses en je waarden (zaken die je belangrijk vindt in je leven en werk).
2. Pas dan ga je om je heen kijken naar passende studies. Ga op onderzoek uit, lees veel en stel veel vragen. Koppel altijd je onderzoek aan wat je ontdekt hebt over jezelf. Past een studie bij je waarden? Klopt het bij je persoonlijkheid en je interesses
3. Na die verkenning ga je verdiepen. Welke vakken krijg ik en hoe wordt er getoetst? Vind ik de leerstof interessant? Past de manier van onderwijzen bij me?
4. Maak je keuze

Tips:

Het LOB-cv helpt de leerling/aankomend student een goed beeld van zichzelf te hebben m.b.t. vaardigheden, verwachtingen, motivatie, interesses en andere zaken die belangrijk zijn voor de overstap vo-ho. Zie de Leerdoelenlijn LOB - klas 1 vo t/m jaar 1 ho (incl. rubrics) nu beschikbaar | Aansluiting vo-hbo Rotterdam (aansluiting-voho010.nl)