De module is net nieuw. Hoe kwam deze module tot stand?

Rowan Beijk-Huijgen (projectleider aansluiting Erasmus Universiteit): “We hadden een goed bezochte conferentie om mentoren en decanen te professionaliseren in het voeren van loopbaangesprekken. De reacties waren heel enthousiast. Daarom hebben we met het samenwerkingsverband vo-ho, het Expertisepunt LOB, gemeente Rotterdam en Bridge een e-learning ontwikkeld.

Als mentoren goede loopbaangesprekken voeren, dan maken leerlingen een beter voorbereide overstap naar het vervolgonderwijs. Deze module helpt mentoren daarbij. Het bestaat uit vijf onderdelen, zoals gespreksvaardigheden, de verschillende typen kiezers, en de borging in de school. Alles is opgeknipt in laagdrempelige stukjes, zodat je er naar je eigen behoefte doorheen kan gaan.”

 

Loopbaangesprekken spelen een belangrijke rol in het keuzeproces van jongeren. Dus hoe pak je dat aan als docent?

Rowan: “Docenten spelen samen met ouders een grote rol, dus het is belangrijk dat je weet hoe je de leerling aan het nadenken zet. Je kaatst de bal terug naar de leerling in plaats van dat jij het werk gaat doen.”
Jannie Steegenga (onderwijsconsultant Expertisepunt LOB): “Natuurlijk kun je als docent best eens over je eigen ervaringen vertellen. Maar het is vooral belangrijk dat leerlingen en studenten zelf keuzes leren maken, want dat is een hele belangrijke vaardigheid in je leven. Je blijft keuzes maken, bijvoorbeeld voor een stage, een minor of een beroep. Hoe beter je jezelf kent, hoe makkelijker het wordt.”

 

Hoe begeleid je leerlingen en studenten om te leren kiezen?

Rowan: “Er is niet één manier die altijd werkt, dus je stemt je af op de leerling die je voor je hebt. Je hebt bijvoorbeeld de multipassionate studiekiezer die blijft twijfelen tussen alle mogelijkheden. Of de visionaire studiekiezer die heel goed weet wat hij wil en daar doelgericht op af gaat. Of de onbevangen studiekiezer: dat is de leerling die het allemaal wel ziet hoe het loopt.”

 

Welke tip geef je aan mentoren?

Jannie: “Luister vooral goed naar de leerling en stel veel vragen. Ga geen adviezen geven, zoals ‘jij bent goed in wiskunde, dus ga maar de techniek in’. Of: ‘ik vind jou heel sociaal, ga iets in de zorg doen’. Probeer de leerling te stimuleren tot het maken van eigen keuzes, want dan wordt het iets van henzelf. Ze moeten op zijn minst bedenken wat bij hen past. Dat zijn nogal grote vragen op jonge leeftijd, maar juist door het stellen van vragen help je leerlingen om hun eigen keuzeproces te reguleren.”

 

Als leerlingen zeggen dat ze geen enkel idee hebben, welke vraag stel je dan?

Jannie: “Begin gewoon met de vraag wat ze de afgelopen week meegemaakt hebben. Iedereen maakt iets mee op school, in hun bijbaan of vriendenkring. Als je ziet dat de leerling enthousiast of boos wordt, ga je daarop door. De emoties laten zien dat het iets voor de leerling betekent. Dan kun je vragen: wat maakt nou dat dit zo belangrijk voor je is? Welke kwaliteiten heb je daarbij ingezet? Dan maak je het veel kleiner en komt het dichterbij.”

 

Hoe ga je dan verder?

Jannie: “Laat leerlingen daar een woord of kort zinnetje uit halen, zoals natuur, rechtvaardigheid of creativiteit. Dan kun je als mentor vragen: creativiteit, wat is dat dan voor jou? Wat zou je daarmee willen in je toekomst? Ga er thuis eens over praten en zoek er drie opleidingen bij. Eigenlijk hoef je niet zo hard te werken als mentor. Geef gewoon de leerling de opdracht om het zelf uit te gaan zoeken en zet ze zelf in de actie.”

 

Wat is een valkuil voor mentoren?

Jannie: “Het gevaar is dat je het gesprek overneemt. Als mentor heb je bijvoorbeeld al een woord in je hoofd: ‘dit gaat zo over ‘mensen helpen!’ Dan komt de leerling zelf met het woord ‘ondernemen’. Heel grappig om dit te ervaren.”

 

Waarom bevelen jullie deze module aan?

Jannie: “Het is een hele mooie methode om leerlingen echt te ondersteunen in hun keuzes. Mentoren zeggen vaak dat ze hier weinig tijd voor hebben. Maar je hoeft echt niet iedere week een lang gesprek te voeren. Als je twee keer per jaar met iedere leerling een gesprek voert, dan ontdekt hij of zij wel een rode draad. Veel leerlingen denken bij de LOB-opdrachten ‘ik moet weer een oefening doen’ en koppelen dat niet aan hun keuzeproces. Bij het loopbaangesprek reflecteren ze hierop en dan valt het kwartje.”
Rowan: “Als je goede coachingsvaardigheden toepast, is het heel erg leuk om samen met leerlingen deze zoektocht te doen. De kwaliteit van je gesprekken verandert. Je leert meer wie de leerlingen eigenlijk zijn en helpt ze echt verder om goede keuzes te maken. Dat geeft veel voldoening.”

Hoe ga je hier als school mee aan de slag?

Rowan: “We vinden het belangrijk dat docenten samen de coachingsvaardigheden gaan oefenen, want je hebt het niet zomaar in de vingers. Daarom raden we aan om de training te koppelen aan een studiedag, zodat je met je collega’s aan de slag gaat. Je kunt de module ook individueel doorlopen en later met een collega gaan oefenen.”

E-learning

De e-learning 'Loopbaangesprekken voeren' is gratis beschikbaar. Deze is te vinden op de website van het Expertisepunt LOB als onderdeel van de online module Versterken Loopbaanontwikkeling.

Tips:

Lees het artikel: Februari. Mentor en coach aan het woord over coachende gesprekken: 'Hoe je mét de leerling en niet tegen de leerling praat' | Aansluiting vo-hbo Rotterdam (aansluiting-voho010.nl)
Zie de Leerdoelenlijn LOB - klas 1 vo t/m jaar 1 ho (incl. rubrics) nu beschikbaar | Aansluiting vo-hbo Rotterdam (aansluiting-voho010.nl)